Grensoverschrijdend innen van schuldvorderingen in burgerlijke en handelszaken lijkt een administratieve rompslomp, maar is het helemaal niet. De Europese Unie heeft in 2014 de Europese Bankbeslagverordening (nr. 655/2014) ingevoerd, die in werking trad op 18 juli 2016 en waaraan in België uitvoering werd gegeven bij de wet van 18 juni 2018.
In plaats van het voeren van dure, tijdrovende en ingewikkelde procedures in het buitenland, werd geopteerd voor een uniform systeem in de EU om schuldeisers meer zekerheid te bieden.
| 1. Toepassingsgebied |
De Europese Bankbeslagverordening is enkel van toepassing bij geldelijke vorderingen in burgerlijke en handelszaken in grensoverschrijdend verband. Dit betekent concreet dat de bankrekening waarop het bevel tot conservatoir beslag betrekking heeft (i) zich bevindt in een andere lidstaat dan de lidstaat van het gerecht waarbij het verzoek wordt ingediend of (ii) de lidstaat waar de schuldeiser woont.
Daarnaast verduidelijkt de verordening ook expliciet welke materies van het toepassingsgebied worden uitgesloten, meer bepaald: de sociale zekerheid, arbitrage, huwelijksvermogensrechtelijke aangelegenheden, …
Ten aanzien van vorderingen tegen Deense personen, geldt het Europees bankbeslag niet.
| 2. Procedure |
De procedure voor het verkrijgen van een bevel tot conservatoir beslag kan aangevraagd worden vóór dan wel tijdens elke fase van de procedure OF nadat er een gerechtelijke beslissing werd verkregen. Er zijn enkele minieme nuances tussen de fase voor (of tijdens) een procedure en na het voeren van een procedure.
De voorwaarden en de bewijsvoering om zo’n bevel uit te vaardingen zijn afhankelijk of er al dan niet een rechterlijke beslissing reeds werd bekomen.
- Nog geen rechterlijke beslissing
Wanneer nog geen rechterlijke beslissing werd verkregen, dient de schuldeiser “voldoende bewijsmateriaal” te verstrekken om het gerecht ervan te overtuigen dat zijn vordering waarschijnlijk gegrond zal worden verklaard en er redenen bestaan dat – bij gebrek aan het beslag – de vordering mogelijks niet kan geïnd worden (bijv. vrees voor verduistering of insolventie). Het is hierbij ook van belang dat de rechter in kennis wordt gesteld van de juiste omvang van de vordering.
In sommige gevallen zal verzocht worden een zekerheid te stellen. Het is immers mogelijk dat de vordering van de beslaglegger in de bodemprocedure wordt afgewezenen de schuldenaar (die zich geconfronteerd zag met een beslag en dus het tijdelijk bevriezen van zijn rekening) schade heeft geleden door het beslag. De beslaglegger kan hiervan evenwel worden vrijgesteld wanneer voldoende bewijzen worden voorgebracht dat diens vordering niet betwist kan worden.
Het leggen van dergelijk Europees beslag veronderstelt met andere woorden een zekere belangenafweging.
- Reeds een rechterlijke beslissing
Wanneer reeds een rechterlijke beslissing werd verkregen, vaardigt het gerecht het bevel tot conservatoir beslag uit indien de schuldeiser voldoende bewijsmateriaal heeft verstrekt dat bewijst dat er dringend behoefte bestaat voor dergelijke maatregel, gelet op het “reële risico” dat anders de latere inning van de vordering “onmogelijk wordt gemaakt of wordt bemoeilijkt”.
De aanvraag dient te allen tijde te gebeuren door middel van een standaardformulier dat op de website van de EU kan teruggevonden worden. Dit formulier zal gericht moeten worden aan de de beslagrechter bij de Rechtbank van Eerste Aanleg (artikel 1395/2 Ger.W.).
De Bankbeslagverordening heeft eveneens aandacht besteed aan de mogelijkheid om inlichtingen te verkrijgen met betrekking tot rekeninginformatie van schuldenaars binnen de Europese Unie. Dit is een enorme innovatie omdat zelfs in de gevallen waarin de schuldeiser niet beschikt over informatie van de schuldenaar en de banken/bankrekeningen die deze aanhoudt, de schuldeiser de rechtbank kan verzoeken de nodige opzoekingen te laten verrichten.
| 3. Tenuitvoerlegging van het beslag |
Het gerecht waar het verzoek om een bevel tot conservatoir beslag is ingediend, onderzoekt of aan de voorwaarden en vereisten die in voormelde verordening worden gesteld, is voldaan.
Wanneer een bevel conform de verordening werd ingediend en gegrond is, vaardigt de rechter een bevel tot conservatoir beslag uit. Dit bevel wordt in de andere lidstaat zonder speciale procedure erkend en is er zonder uitvoerbaarverklaring uitvoerbaar.
De tenuitvoerlegging van het bevel tot conservatoir beslag loopt zoals gelijkwaardige nationale bevelen in de lidstaat van tenuitvoerlegging. In tegenstelling tot een nationaal Belgisch beslag, dient de beslagen bank binnen de 3 dagen een verklaring (van derde-beslagene) af te leggen. Dit heeft tot voordeel dat het voor de schuldeiser snel duidelijk zal zijn of het effectief zinvol is om over te gaan tot het instellen van de bodemprocedure.
Aan het bevel wordt ten slotte door de bank na ontvangst onmiddellijk uitvoering gegeven.
| 4. Besluit: voor-en nadelen |
De Europese Bankbeslagverordening maakt het eenvoudiger voor schuldeisers om grensoverschrijdende schuldvorderingen te innen. Een onderneming hoeft zich dus minder zorgen te maken wanneer zij grensoverschrijdende activiteiten wenst te ondernemen. De mogelijkheid om via de procedure informatie op te vragen met betrekking tot de rekeningen van de schuldenaar (bank, bankrekening, IBAN, …) vormt eveneens een enorme meerwaarde.
De procedure laat het ook toe om tegelijk meerdere beslagen te leggen, via eenzelfde verzoekschrift. Dit is uitermate interessant wanneer een schuldeiser beslag wil leggen bij een schuldenaar die verschillende vestigingen heeft in verschillende landen. Er dient in dergelijke optiek niet in ieder land een afzonderlijke procedure te worden opgestart.
Bovendien blijft een bevel tot conservatoir beslag, net zoals niet-grensoverschrijdende beslagen, haar verrassingseffect behouden, zodat er ook geen risico bestaat dat schuldenaars nog snel hun bankrekeningen zullen leegmaken.
Het enige nadeel voor de beslaglegger zou erin kunnen bestaan dat een zekerheid dient gesteld in die gevallen waarin een beslag wordt gevraagd doch waarbij er nog geen vonnis voorligt.
Zelf problemen met buitenlandse wanbetalers? Contacteer ons.
Christophe Van Mechelen
christophevanmechelen@vandoosselaere.be
Roeland Vanstaen
roelandvanstaen@vandoosselaere.be
Tine Loyens